Je kent ze waarschijnlijk wel uit je dagelijkse leven. POKA YOKE-technieken vind je overal terug. Met een moderne wagen zullen je lichten niet blijven branden als je de wagen op de parking achterlaat. Waarschijnlijk gaan de lichten automatisch uit bij het afsluiten van de wagen. Dit is een voorbeeld van een POKA YOKE-techniek. Wanneer het introduceren van een dergelijke techniek mogelijk is, zet  je een flinke stap voorwaarts qua efficiënt tijdgebruik. Je hoeft namelijk geen arbeidsintensieve dubbele controles meer uit te voeren en je hebt bovendien quasi garantie dat je geen fouten meer zal maken. Meteen rijst dan de vraag: Waarom zijn er of gebruiken we niet meer van die technieken? De industrie gebruikt ze immers al jaren en met veel succes. Ook in ons dagelijkse leven kennen we er bewust of onbewust heel veel. De kans is groot dat je televisietoestel, computer of koffiezetapparaat zich automatisch uitschakelt indien je ze een tijdje niet gebruikt. Een hotel of een vakantiepark zorgt ervoor dat je de lichten en de airco niet onnodig kan laten branden als je de kamer of bungalow verlaat. Het magneetkaartje dat je nodig hebt om ze te activeren is immers hetzelfde kaartje dat je nodig hebt om binnen te raken. Vaak kun je op elektronische aanvraagformulieren niet verder werken indien je de verplichte velden niet hebt ingevuld. Er is een hoekje van de simkaart afgeknipt zodat het maar op één manier in het gsm-toestel geplaatst kan worden.

Creatieve denktechnieken kunnen ons helpen om POKA YOKE-technieken te ontwikkelen. Maar je kunt natuurlijk ook leren van anderen. Het kenniscentrum nam de handschoen op en ondernam een zoektocht doorheen de literatuur. We introduceren drie aanraders voor wie er verder mee aan de slag wil. Auteurs als Iris Tommelein en Milovan Lazarevic zijn alvast pioniers. De focus van hun onderzoek is niet specifiek gericht op de zorgsector, maar beiden zijn wel uiterst relevant. Ze schetsen de conceptuele achtergrond en gaan in op 6 principes voor zogenaamde ‘foutbestendigheid’. Bovendien bieden ze achtergrondinformatie over de Theorie van Inventive Problem Solving (TRIZ), ontwikkeld om te helpen bij het genereren van innovatieve concepten, beter gekend als de 40 TRIZ-principes. Tenslotte geven ze heel wat mooie voorbeelden om te illustreren hoe deze principes rechtstreeks kunnen toegepast worden in de praktijk.

Maar hoe zit het in de zorg? Op vandaag is één van de voornaamste toepassingsgebieden van POKA YOKE medicatiemanagement en patiëntenidentificatie. Door technologie die waarschuwingen genereert bij mogelijke discrepanties slim in te zetten, wordt de kans op fouten sterk verkleind. Een mooi standaardwerk voor de zorg -en welzijnssector tenslotte is het werk van Grout. Het handboek “Mistake-Proofing the Design of Health Care Processes.” is weliswaar reeds een aantal jaren oud maar is én blijft een basiswerk dat in ieders bezit zou moeten zijn. Het reikt honderden voorbeelden aan. En nu komt het! Als trouwe lezer van deze blog volstaat het om een mailtje te sturen naar info@zorgondersteuning.be en we bezorgen je zowel het handboek als de artikels met heel veel graagte. Want delen van kennis, daar staat ons kenniscentrum voor!

Hans Crampe & Dominique Vandijck