24 jul Zorgondersteuning vzw blogt: “De ziel van Lean”

De ziel van Lean

Onlangs trok een blog van Dr. Ehrenfeld mijn aandacht – Uncovering Lean’s Soul. Deze chemicus ging reeds in 2000 met pensioen als directeur van het MIT (Massachusetts Institute of Technology), maar bleef publiceren. In de blog waaruit ik royaal citeer gaat hij dieper in op de ziel van lean.

Ondanks de vele pagina’s die reeds over lean praktijken zijn geschreven, moet het echte geheim over lean nog worden onthuld.

Er zijn vele hints, waarbij lean als een andere manier van denken, de meest gebruikte is. Mensen die handig zijn in lean denken gewoon anders dan de gemiddelde mens …

Dat ‘anders denken’ was nogal onvatbaar tot voor kort …

Lean gaat over meer dan ‘anders denken’; het is ‘anders zijn’.

Een echte lean professional handelt bij een probleem, als betrof het een levensbedreigende situatie voor een dicht familielid. Lean zo nu en dan eens toepassen bij een geïsoleerd probleem lukt niet. Dr. Ehrenfeld pleit voor een holistische aanpak, waarmee je vandaag in de moderne culturen niet scoort.

Hij graaft nog wat dieper en komt terecht bij het ‘denkmodel’ van Iain McGilchrist. Deze houdt in zijn boek The Master and his Emissary (2012) een exposé over de hersenen, waarbij hij stelt dat onze 2 hersenhelften ons anders naar de wereld laten kijken. Dit idee werd reeds uitgewerkt in de jaren ’60 door o.a. Roger Sperry. McGilchrist verruimde en verhelderde het.

Op gevaar af van een te extreme vereenvoudiging, capteert de rechterhersenhelft de actuele, onmiddellijk waarneembare wereld in alle contextuele, organische rijkdom. De rechterhersenhelft presenteert ons deze wereld alsof er iemand zit te wachten om te reageren op iedere binnenkomende boodschap.

Het huidige moment is een opeenvolging van signalen, opgevangen door onze zintuigen. Er wordt geen rekening gehouden met eerdere ervaringen.

Daar tegenover staat de linkerhersenhelft, die ons de wereld toont als een montage van ervaringen uit het verleden (vooronderstellingen). De volheid van de onmiddellijke wereld wordt door deze filters wat verborgen. Deze helft zegt ons wat de wereld zou moeten zijn (op basis van vroegere ervaringen), niet wat hij is op dit moment.

Linker hersenhelft                                   Rechter hersenhelft

Bekende materie                                         Nieuwe, binnenkomende informatie

Evaluatie                                                       Presenteren

Abstract                                                        Contextueel

Ingedeeld in categorieën                           Individuele personen en dingen

Onderverdeeld in stukjes                          Volledig, organisch, gestalt

Vatbaar, voorspelbaarheid                        Onderzoekend, mogelijkheden

Ehrenfeld denkt dat deze opsplitsing helpt om te verklaren waarom lean werkt, of niet …

Lean is eerst en vooral een leerproces, dat op zoek gaat naar imperfecte verbanden in acties; het begon met productiesystemen, maar kent ook uitbreiding naar andere domeinen, zoals investeringen en algemene strategie-opbouw.

Leren begint bij het zo volledig mogelijk begrijpen van de onmiddellijke wereld (het vatten van de situatie als kern van lean), gevolgd door het finetunen van het systeem gebaseerd op dit begrijpen, totdat uiteindelijk perfectie bereikt wordt.

Deze vorm van leren is een rechterhersenhelft proces.

Onze moderne wereld van wetenschap en technologie is linkerhersenhelft georiënteerd: mechanistich, analytisch, en reductionistich. De moderne mens leeft daar bijna zonder de rechter hersenhelft, de actuele wereld.

Dit helpt ons te verklaren waarom wij de neiging hebben anderen als ‘grondstoffen’ te bekijken, als een verzameling van linker hersenhelft abstracties; waarom wij regelmatig negatieve en onverwachte resultaten ervaren, zelfs nadat we onze technologishe systemen proberen te verfijnen.

Bedenk eens waarom één van de meest gebruikte lean tools – de 5 waarom-vragen – zo goed werkt. Het zet de mens aan om de bekende linker hersenhelft modus te verlaten voor de rechterkant, die ons de situatie laat zien zonder de ‘linkse’ vooronderstellingen.

Dr. Ehrenfeld werkt momenteel aan een nieuw boek over wat hij zelf ‘flourishing’ noemt. De google-vertalingen ‘floreren’, ‘welvaren’ vind ik maar niets …

Hij ziet ‘flourishing’ als het doel van ieder individueel en sociaal leven, net zoals lean perfectie als doel stelt.

Dr. Eherenfeld ziet flourishing als de vervulling van het genetisch potentieel van alle leven; voor de mensen additioneel de bijkomende ervaring om ieder moment volledig geconnecteerd met de wereld te beleven. Een leven van relaties, verbondenheid, liefde, verwondering, zorg, respect, ontzag, mysterie.

Hij vindt dat ‘flourishing’ enkel in een rechter hersenhelft cultuur bestaat.

Onze cultuur is voornamelijk links georiënteerd met een technologisch arsenaal, dat we koesteren, maar dat tegelijk ‘flourishing’ verhindert.

Om ‘flourishing’ toch een kans te geven zullen we moeten komen tot een culturele herschikking van de twee hersenhelften.

Om van lean een normale praktijk te maken in een organisatie is een zelfde herschikking nodig.

Beide doelen zijn moeilijk te verwezenlijken in een maatschappij die de linkerhersenhelft cultuur en –acties sterk ondersteunt. Organisaties die lean willen zijn, zetten een eerste stap door aan te nemen dat ‘lean denken’ een rechterhersenhelft-activiteit is. Daarna kunnen ze technieken gebruiken om lean te implementeren en te verankeren. Het voorbeeld van de 5 waarom-vragen werkt, omdat het de mensen aanzet het geheel te zien, en niet de delen.